1237 – NÓI VỚI EM GÁI
Xuất bản vào 07:32:16 17/07/2018
Cả nhà mỗi, một O con gái
Rõ xinh tươi, mà lại kém duyên
Cha nhân chuyện ấy muộn phiền
Mẹ kêu “số phận” lắm tiền cũng thua.
Mẹ lý giải, làm vua hữu số
Tỉ Trang Tông, lúc khổ nợ tiền*
Rõ ràng nhân mệnh hữu “duyên”
Thảy do trời định chẳng tin… mặc người.
Mẹ còn chỉ, tôi cười, bảo bố:
Ví tướng này (tôi), dẫu Cố, Cụ to
“Nghệ” tuy không bám đít bò (đi cày)
“Quan” làm chẳng được, trống trò chi mô !
Lời Mẹ trước, cơ hồ đúng hỷ
Anh làm “quan”, cũng chỉ đủ ăn
Nhiều đêm dạ bán trở trăn
Cuối cùng đổ “mệnh”, lăn tăn ích gì.
Phận số thế, thôi thì… biết thế
Dẫu “kém duyên”, đại để… yên bình
“Kém” mà nhất mạch bình sinh
Ngủ không mộng mị, thất kinh… được rồi.
* Tức vua Lê Trang Tông (chữ Hán: 黎莊宗; 1514 – 1548), hay còn gọi là Trang Tông Dụ hoàng đế (莊宗裕皇帝), tên thật là Lê Ninh (黎寧), là vị hoàng đế đầu tiên của nhà Lê Trung Hưng trong lịch sử Việt Nam, người được dân gian ưu ái đặt cho mỹ danh nghèo nàn Chúa Chổm.
Năm 1527, Mạc Đăng Dung soán ngôi nhà Lê nên bắt vua Chiêu Tông giam lỏng ở Đông Hà. Trong thời gian bị giam lỏng, Chiêu Tông tư thông với người bán rượu sinh ra vua Trang Tông sau này (tên thật là Lê Duy Ninh). Tương truyền, Lê Duy Ninh ngày bé tên là Chổm, Chổm lớn lên trong cảnh nhà nghèo thường ăn chịu hàng quán, vay nợ để đắp đổi qua ngày… mỗi khi có người nhắc hay đòi nợ, Chổm đều hứa sau này làm vua sẽ trả. Bẵng đi một thời gian, gặp lúc Nguyễn Kim khởi binh chống nhà Mạc (lúc này ông được Lê Quán cõng chạy sang Ai Lao), cho người dò tìm tông tích Chổm, tìm được Chổm bèn rước về kinh sư xách lập làm vua.
Lúc rước Chổm về kinh thành đăng cơ, đi qua làng cũ, chỗ mẹ con lánh nạn khi xưa. Những người trước đây thường cho Chổm ăn chịu thấy Chổm ngồi kiệu không biết đấy là vua bèn xúm lại đòi tiền, nhắc lời hứa cũ. Người đòi nợ đông trong khi Chổm không nhớ nợ những ai, bèn truyền miễn thuế một năm cho dân cả làng. Do người đòi nợ cứ chỉ mặt Chổm rồi nhắc chuyện cũ khiến “Chổm” xấu hổ, triều đình bèn hạ lệnh cấm những người đòi nợ chỉ tay xúc phạm… Cũng từ tích này mà ở Hà Nội mới có con ngõ có tên ngõ Cấm Chỉ (gần Phố Cửa Nam, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội bây giờ).